deVoedingswijzer

Wat doet voeding met ons - wat doen wij met voeding

Zoeken

Biologie + techniek = biotechnologie

Wat 'biotechnologie' inhoudt, is niet helemaal duidelijk. Voor- en tegenstanders spelen met woorden. Maar misschien ook met onze toekomst.

• 'Biotechnologie is niks nieuws', zeggen wetenschappers die hierin hun salaris verdienen. Want brood, kaas, bier en wijn maken is ook biotechnologie. Ze hebben gelijk.
• 'Biotechnologie is een essentiële stap verder in de techniek, en potentieel zeer gevaarlijk', menen tegenstanders. Ook zij hebben gelijk.

Twee tegengestelde meningen die allebei kloppen – hoe zit dat? Dat is een kwestie van onduidelijk zijn, van niet dezelfde woorden gebruiken, of verschillende betekenissen geven aan dezelfde woorden.

Oude en nieuwe biotechnologie

Inderdaad, bier en kaas maken is al heel oud. En je kunt dat met recht biotechnologie noemen, want het is een uitgekiende combinatie van biologie (gisten en bacteriën) en technologie (temperatuur, tijd, materiaal).

Maar het is niet helemaal zuiver om dat 'biotechnologie' te noemen. Want die term ontstond pas nadat een heel specifieke vorm van biotech was ontwikkeld: genetische manipulatie. Ofwel: geforceerd kruisingen maken die in de natuur eigenlijk niet kunnen ontstaan.

Gevaarlijk, maar ...

Is die nieuwe vorm van biotech gevaarlijk?
Als je niet voorzichtig bent: jazeker, heel gevaarlijk. Dat erkennen ook de voorstanders, die daar snel aan toevoegen dat ze daarom echt heel voorzichtig zijn.

De discussie tussen voor- en tegenstanders zal niet snel zijn uitgewoed, want veel tegenstanders vinden dat de mens met biotech 'voor god speelt' of 'de natuur minacht', en dat mag niet. Tegen zo'n opvatting kun je eigenlijk geen argumenten aanvoeren.

Invoed op wereldschaal

De invloed die biotechnologie kan hebben, is enorm. We noemen een voorbeeld. In de VS wordt heel veel gemanipuleerde mais en soja verbouwd. Dat is goedkoop, en verdringt deels tarwe uit de markt. Dus willen tarweboeren ook gemanipuleerde tarwe. Maar dat zullen Europa en Japan niet willen kopen, dus zullen die hun graan gaan halen in Rusland en Oekraine. Zo voorspelt een studie (pdf) van de Amerikaanse organisatie WORC.

Stand van zaken

Hoever is biotech al opgerukt in ons dagelijks leven? Gestaag steeds verder. Enkele voorbeelden:

• In Nederland stelt het in de voeding niks voor. Winkels willen het niet verkopen (omdat consumenten dat niet willen) en boeren die fabrieksaardappelen telen, willen het enige gentech-ras dat bestaat niet op hun akkers.

• Veevoer bevat wel genetisch gemanipuleerde soja en mais. Omdat soja en mais uit Noord- en Zuid-Amerika heel vaak gentech is, bevat bijna alle veevoer in Nederland deels genetisch gemainpuleerd materiaal.

• Een actueel overzicht is te vinden bij Lis-Consult.

• Een overzicht per 2010 is te vinden in het boek Oogst uit het lab. Op sbcbiotech.nl is dat boek in etappes gratis te downloaden.

Meer info

* Gentech - goed geïnformeerd, met actueel nieuws, achtergronden, toelichtingen en uitleg.
* AllesoverDNA - informatief en aanhakend op de actualiteit, opgezet door overheid en wetenschap.
* LIS-Consult houdt de ontwikkelingen goed in de gaten.
* De Rijksoverheid (ministerie van Economische Zaken) heeft een eigen dossier Biotech.
* Wie 'van alles' over biotech wil weten kan kijken op de Biotechnologiepagina (vrij algemeen).

Het internationale logo voor bio(techno)logisch riskante zaken

Op het etiket

Als een voedingsproduct onderdelen bevat die gemaakt zijn via genetische modificatie, dan moet dat op het etiket staan. Daar heeft de Europese Unie vrij strenge regels over gemaakt, die gelden vanaf 18 april 2004.

Maar wie helemaal vrij wil blijven van gentech, staat daarmee in de kou. Want de regels accepteren dat gewone producten (bijvoorbeeld maismeel of soja-olie) voor maximaal 0,9 % vermengd mogen zijn met gentech-producten. En vee mag net zoveel gentech-voer eten als het wil – de melk en het vlees gelden dan als gewone producten.

Overigens verbiedt de Europese Unie vanaf mei 2004 niet langer de import van gentech voedingsmiddelen en veevoeder. Heel veel veevoer bevat nu genetisch gemanipuleerde mais.

 

In Duitsland bestaat een logo om te laten weten dat er géén tentech is gebruikt voor een product.

 

Cis-genese

De nieuwste ontwikkeling op biotech-gebied is 'cis-genese'. Dat is net iets anders dan 'trans-genese'.

Bij transgenese worden genen van bijvoorbeeld een bacterie ingebouwd in een plant – gewone genetische manipulatie dus.

Bij 'cis-genese' worden technieken gebruikt om een stukje genetisch materiaal van bijvoorbeeld een wilde aardappel in te bouwen in een moderne ras-aardappel.
Met cis-genese voorkom je diverse lastige problemen. Het zou daarom snel kunnen leiden tot nieuwe rassen. Bijvoorbeeld appels of aardappels die uit zichzelf bestand zijn tegen bepaalde ziektes.